Devrimlerin bileşkesi Rojava*

Amansız bir kuşatmaya karşı verilen soluksuz direnişle birlikte inşasını da sürdüren devrim, çetin bir yılı arkasında bıraktı. Devrim, sadece boyun eğmeyen bir askeri hat değil, aynı zamanda nüfuz eden ruhuyla bir toplumsal şahlanış sathıdır. 

2013'e ramak kala başladı saldırılar. Kasım ayında startı verildi, Aralık'ta püskürtüldü. Böylece Rojava halkının askeri ve siyasi gücü ile iradesi sınanmış oldu, beklentilerinin kolay olmadığı anlaşıldı. Mart ayı ile birlikte saldırı merkezi olarak Halep seçildi. Rejim güçleri ile senkronize çete saldırıları iki Kürt mahallesinde (Şêx Maqsûd ile Eşrefiyê) yoğunlaştı. YPG ve YPJ, buna karşı meşru savunma hattını ördü. Bu cephedeki durum, devam ediyor.

Halep’teki saldırıların şiddetinde hafif düşme yaşanırken 28 Mart'ta Efrîn'e yönelindi. Uluslararası güçler ile bölgesel müttefikleri ve yerli işbirlikçilerin kurduğu kirli koalisyonun koçbaşı görevi görevini gören çeteler, Efrîn ve çevresine taarruza geçti. İlk hedef, Şêrava nahiyesinin stratejik alanı olan Lelûn Dağı'ndaki köyler oldu. Yaklaşık iki ay kadar bu alanda çatışmalar sürdü. YPG ve YPJ güçleri ile dayandığı  toplumsal taban, muazzam bir direniş gösterdi; YPJ Askeri Meclis ile şehidini verdi: Slava…

Akibê, Bênê, Cilbir, Basilê ile birlikte Kürt köylerinin tamamı çetelerden temizlendi, çatışmalar durdu.

Yine yeniden Serêkaniyê

Efrîn cephesindeki durgunluğun hemen ardından kirli koalisyonun dönemsel tetikçiliğini yürüten çeteler birliği, El Nusra'nın öncülüğünde kısmen konumlandıkları Serêkaniyê de şanslarını denedi. Artık, sadece pasif savunmayla yetinilemezdi; aktif savunmaya geçildi. Rojava savunma güçleri, bu perspektifle devrimci operasyonların başlangıç vuruşunu yaptı. İlk önce Serêkaniyê’deki kısmî çete varlığına son verildi; sınır kapısı denetime alındı; ardından kent çevresinde süpürme harekatı devam etti. Menacîr’e kadarki alan çetelerden temizlendikten sonra çetelerin merkez haline getirdiği, Türk devlet desteğinde köprü rolü oynayan tarihi kent Tel Halef kuşatmaya alındı. Çeteler, direnemedi ve kent nihayet YPG ve YPJ güçlerinin denetimine geçti.

Til Koçer'e varmadan

YPG ve YPJ güçleri için artık durmanın anlamı yoktu. Devrimci operasyonlar kapsamında Çil Axa, Tirbespiyê, Derik ve çevresi ile Rimelan'a yerleşen çetelerin üzerine gidildi. Alan boydan boya çete gruplarından arındırıldı. Bir tek stratejik öneme sahip Til Koçer kalmıştı. YPG ve YPJ'nin bünyesindeki özel kuvvetlerin de katılımıyla tam teşekküllü gerilla hamlesiyle Til Koçer’e Kürt güçlerinin bayrağı dikildi.

Stratejik zafer: Til Koçer

Til Koçer, coğrafi konumunun yüklediği siyasal, ekonomik ve askeri olarak stratejik bir öneme sahiptir. Detaylandıralım. Kürt bölgesi olmakla beraber içinde yoğun olarak Arapların da yaşadığı, Araplarla sınırın olduğu; aynı zamanda Suriye ve Irak’ın temel kapısıdır. Sınırın Irak tarafında bir yanında Êzîdî Kürtler, bir yanında Şebek Kürtler, Musul ovasına doğru da Sünni Araplar mevcut. Suriye zamanında bile dış dünyaya açılan temel kapılarındandı; ihracat ve ithalatının büyük kısmı oradan yapılmaktaydı. Bağdat-Şam ilişkisinin sağlandığı alandır. Dolayısıyla burayı elinde tutan, siyasal olarak bölgeye hakim olan güçtür. Ayrıca Kürdistan Bölgesi Yönetimi'nin Rojava Devrimi'ni hiç sayarak boğmaya çalıştığı dönemde buranın alınması oldukça stratejiktir. Yeni bir nefes borusu demekti.

Atmê'deki sert karşılaşma

Bu süre içinde Efrîn bölgesindeki Atmê taraflarından çetelerin saldırıları yeniden başladı. 15 gün amansız bir direniş sergilendi. Çeteler Kürt köylerine hakim tepelerden atıldı. ÖSO Askeri Konseyi'nden bir heyetin araya girmesiyle kısmi uzlaşmaya varıldı; YPG, Rojava'nın resmi savunma gücü olarak kabul edildi. Daha tam bir uzlaşamaya varılamadan kendisini Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) olarak tanımlayan çete harekete geçti. Türk devletinin de kuruluşuna katkı sunduğu ve Irak'ın ardından Suriye'de de vazgeçilmez bir aparat olarak gördüğü bu çete, Azaz sınırındaki Qestel Cindo Köyü'nün tepesindeki kontrol noktasına saldırdı. 2 Ekim'de tarihinde başlayan saldırılar ve gösterilen karşı direniş sürüyor.

Bütün bunlar devam ederken çeteler her yenilgi ardından canlı bombalar/bombalı araçlarla saldırılar düzenledi. Çoğu boşa çıkarılan her saldırıda kontrol noktalarındaki Asayiş görevlileri kendilerini feda etti…

Grê Sipî ve Sûsik

Kobanê, Tel Ebyad hattındaki Kürt köylerinden Grê Sipî ve Sûsik'teki görkemli direnişin hakkı teslim edilmeden olmaz. Bu alanda Askeri Meclis üyeleri Dilovan ve Viyan ile PYD Eşbaşkanı Salih Muslim’in oğlu Şervan Muslim, Kürdistan şehitleri kervanına katıldı. YPG ve YPJ güçleri, burada çetelere ağır darbeler vurdu. Bu yüzden kirli koalisyon, Rakka, Cerablûs, Mumbîc’teki sivil Kürtlere yönelmeye başladı. Antep’te, Türk devleti koordinatörlüğünde yapılan toplantıda alınan karar gereği Azaz-Cerablûs-Halep üçgenindeki Kürt belde ve köylerinde katliamlar yapıldı.

Askeri güç kendisini kanıtladı

YPG ve YPJ, soluksuz direnişi ve aktif savunma kabiliyeti ile varlığı için kaçınılmaz gördüğü halk desteği sayesinde uluslararası güçler ve sömürgeci devletler ile yerli işbirlikçi/hain gruplara Rojava’daki halkların meşru savunma gücü olduğunu kanıtladı. YPG ve YPJ’nin artık yenilmez oldukları, herkes tarafından kabul gören bir realite oldu. İnanç, umut, ülkeye/toprağa ve halkla bağlılığı temel motivasyonu olan YPG ve YPJ, giderek büyüdü. Bugün artık 50 bini aşan bir rakama ulaştı. Teknik, askeri, lojistik donanımı sağlayacak imkanlara kavuştu.

Devrimin inşası

Rojava'da devrim, kendisini salt bir askeri hat üzerinden örmekle yetinmedi; toplumsal inşanın en küçük dokulara nüfuz etmesini esas aldı. Geciktirmeden, ertelemeden, savsaklamadan ve küçümsemeden, bütün enerjisini toplumsal dönüşüm ve bütünleşmeye aktardı. Karakterini uzun uzun anlatmaya gerek duymadığımız Suriye devletinin tazyikinin kapattığı toplum, özüyle rahat buluşmanın güveniyle açıldı. Açık toplum, her alanında yeniden organize oldu. Meclislerin dışında onlarca örgütlenme modele gelişti. Devletin sadaka kültürünün yarattığı muhtaç modundan sıyrıldı; kendi kendine yetmeyi esas aldı. Küçük örneklerle izah edelim. Rejim döneminde fırın çalışmadığı gün aç kalan toplum, bugün bazen günlerce bu bağımlılığı kırdı. Elektriksiz hiçbir şey yapamayan toplum, şimdi bir sürü alternatif elektrik modeli geliştirdi.

Eğitimde toplumsal model

Yaratıcı özellik ve yeteneklerini yeniden keşfeden toplum, rejimin köreltme kabuğunu parçaladı. Devletin eğitim sistemlerinin dışında bir eğitimin oluşturulamayacağına alıştırılan toplum, şimdi ilkokuldan yüksekokula kadar kendi dilinde ve toplumsal gerçekliğine uygun eğitim yapabilir duruma geldi.

Sağlıkta mahkumiyete son

Devlet, Kürt illerinde hastane ve sağlık ocaklarını yapmayarak, halkı büyük şehirlere mahkum etmişti. Şimdi, geliştirilen hastanelerle bu sorun önemli oranda aşılmış durumda. Kürdistan halkının desteğiyle Rojava'daki acımasız abluka aşılıyor.

Yereldeki hizmet gelişti

Belediye ve hizmet sektöründe de benzer gelişmeler oldu. Su işlerinde çalışanların işe gitmedikleri gün şehirler susuz kalıyordu. Şimdi bu sorun, önemli oranda yerel güçle aşılmış durumda. Devletin vereceği bütçeye bağlanmış belediyeler, çok az hizmet sunarken; devrim sürecinin doğası ve kısıtlı imkanlara rağmen halkçı belediyecilik geleneğiyle belediye hizmetleri önemli oranda arttı.

Dostluk kültürü canlandı

Mevcut ulus devletler, halkları birbirine düşman etmeyi varlıklarının önemli güvencelerinden sandı. Devrimin en büyük kazanımlarından biri, bu alanda oldu. Yıllarca birbirine düşman edilen halklar, yeniden birlikte yaşamaya, dost olmaya başladı. Dostluğun kültürünü yeniden canlandırdı. Araplardan ve diğer halklardan da askeri taburlar oluşturulması, Asurice/Suryanicenin resmi dil olarak kabul edilerek okulların açılması, çeşitli dinlerin ve inançların ibadethanelerinin korunması, onarılması; üstelik yan yana olup kimsenin bundan rahatsızlık duymaması, devrim kültürünün çarpıcı göstergesidir. Geçici Yönetim için oluşturulan Kurucu Meclis'in yanı sıra bütün kurumsal yapılanma ve karar süreçlerinde diğer halklar/azınlıklar/inançların olması da bu kültürün bariz yansımasıdır. Yollarda çok dilli tabelaların olması da cabası.

Özgürlüğün sanatı

Sanat boyutunda da ciddi açılımlar oldu. Sanat, devletin belirlediği kalıpları söküp attı. Otantik özünü koruyarak evrensel vizyonuyla buluşmanın tohumları filizleniyor. Her yerleşim biriminde vücut bulan kurumsal gayret, her dalda yaratma azmindeki yaratıcı kuvvet, devrimin heyecanına ortak oluyor. Kimi zaman devrimin sesi, kimi zaman gösterisi, kimi zaman unutulmaz fotoğrafı oluyor. Şehadet ve direnişin kutsal özünü, özlem ve hedefin umuduyla buluşturan devrim marşları, ajitatif tekerlemeleri çoktan aştı.

Yaşamı besleyen ekonomi

Askeri kuşatma ve saldırı ile irade kırmayı esas alan ambargoya rağmen ekonomi, hayatın onurlu güzergahına kanalize edildi. Yollar ve köprüler yapıldı. Öz imkanlar ölçüsünde petrol arıtmaya gidildi. Devlet, yıllarca Kürt bölgelerinde bir değirmenin oluşmasına izin vermezdi, bugün yetecek kadardır. Bağ ve bahçe sulamaları, tümden devletin tekelindeydi; devletin izni olmadan bir kuyu kazmak bile suçtu. Şimdi birçok arazide kuyular kazıldı; sulu tarım yapılmakta. Küçük sanayi işletmeleri kurma girişimleri var. Zeytin ve zeytin ürünlerine bağlı sektörlerde (sabun ve deterjan yapımı gibi) belli bir gelişme sağlandı.

Til Koçer sınırı, rayına oturacak. Türkiye sınır bölgesinde kapı açma girişimleri devam ediyor. Sêmalka üzerindeki uzlaşma arayışı sürüyor. Bazı yerlerde insani amaçlı da olsa Türkiye’den kapılar açılmış durumda. İster kaçakçılık, ister sınır ticareti olsun devam ediyor.

Tüm bu işleri, oluşturulan Ekonomi Meclisi organize ediyor.

Kriminal suçların azlığı

Rojava Devrimi, demokratikleşme kültürünün gelişmesi ve birlikte yaşamanın önünü açmakla yetinmiyor, can ve mal güvenliğini sağlıyor. İçinde hırsızlığın, uyuşturucunun, fuhuş ve kadın ticaretinin en az olduğu alan Rojava'dır. Göç ve yıkımın en az olduğu alan olmakla birlikte yaşam güvencesi ve kalitesini geliştiriyor.

Kadına hükmetmeye son

Rojava Devrimi'nde kadın öncü rolündedir. Ordulaşmadan ekonomiye kadar tüm varlığıyla dahil olan kadının devrimidir. Cinsiyetçiliğin aşılarak eşitliğin geliştiği gerçek ve radikal demokrasinin hayat bulduğu alandır. 5 bin yıllık erkek egemenlikçi tarihe son verilerek, eşitlerin birlikte koştuğu özgürlükle buluşma azmidir.

Merkezi yapıyı dağıtıyor

Esası ve üslubu, tarihsel dayanağı ve projeksiyonu itibariyle Rojava Devrimi, Kürt devrimidir; dört parçanın odaklandığı ve kaderini belirleyecek Kürdistan devrimidir. Bu temel gerçeği muhafaza ederek belirtelim ki; Özgür Kürdistan'ın yanı sıra demokratik Suriye de demektir. Geçici Yönetim'in oluşum süreci ve yapısı, bunun somut halidir. Diktatörlük temelli oluşturulan merkezi yapı böylece dağıtılmakta. Her şehir, her bölge kendi kendini idare eder, yönetir duruma getirilmekte.

Ortadoğu'ya etkisi de buradan anlaşılacak. Bu özellik, Suriye sorununun çözümünün kilit noktasıdır. Devrimin kendini ispatlaması ve kalıcılaşması halinde uzun vadede Ortadoğu’daki etnik, dinsel, kültürel, mezhepsel sorunların çözümünü getirecektir. Böylece Ortadoğu’yu da demokratikleştirecektir.

Yüzyılın muştusu

Rojava Devrimi'nin bu özelliklerinden ötürü başta Türkiye gelmek üzere birçok bölge gücü onu hazmedemedi/hazmedemiyor. Uluslararası güçlerin, yereldeki çetelere askeri katkıları ile uluslararası platformlardaki diplomatik blokajlarının kaynağı budur. KDP'nin ve tasallutundaki Güneyi Kürdistan Yönetimi'nin, kısmen Rojava içinden, Türkiye üzerinden ve uluslararası alandaki bütün atraksiyonlarının gerekçesi de devrimin bu özüdür. Rojava Devrimi, insanlığa 21. yüzyılın muştusu olmaya devam ediyor.

 *(Dilovan Servan/YÖP 2013 Özel Sayisi icin)